Cizre ilçesi sahip olduğu zengin tarihi, kültürel kaynakları ve doğal değerleri ile turistik açıdan cazibe merkezi olabilecek niteliklere sahiptir.
İlçenin turizm merkezlerinin başında Nuh Tufanı sonucu, Hz. Nuh Gemisinin konduğuna inanılan Cudi Dağı gelir. Cudi Dağında Hz.Nuh (A.S.) ın gemisine ait mıt denilen büyük çiviler ve tahta kalıntıları mevcuttur. Bu olayı Kuran***8217; ı Kerim***8217; de doğrulanmaktadır. Cizre***8217;deki tarihi eserler .
Cizre Ejderleri
Fizikçi ve Makine mucidi ***8220;Ebul-iz İsmail Bin Rezzez El Cezeri***8221; tarafından XII. Yüzyılda kazıma tekniği ile tunçtan Cizre Ulu Camii iç kapısının tokmakları olarak yapılmıştır. Sfenks ejderler badem gözlü sivri kulaklı kanatlı yaratıklara benzetilmiş ve birbirlerinin kanatlarını ısırır şekilde yapılmışlardır. Gövdeleri yılan derisine benzetilmiştir.
Ejderlerden biri Dicle diğeri Fırat nehrini ortadaki arslan başı Cizre insanını alt bölümdeki kartallar ise savaş gücünü simgeler.
Cizre Ejderleri Ulu Camii kapısında kapı tokmağı şeklinde sağlı ve sollu olmak üzere iki adet iken, Ejderlerden bir tanesi 1969 yılında Danimarka***8217;ya kaçırılmış olup diğeri ise İstanbul Türk İslam Eserleri Müzesinde sergilenmektedir.
CİZRE KALESİ
Hz. Nuh***8217;un tufan olayından esinlenerek M:Ö 4000 yılında Mezopotamya***8217;da hüküm sürmüş olan Gudi İmparatorluğu döneminde gemi şeklinde yapılmıştır. Zaman içerisinde bölgede cereyan eden savaşlar sırasında kısmen yıkılan kale daha sonra Asurlular, Babiller ve Abbasiler tarafından yeniden onarılmıştır
Kalede Hamam, medrese, mahkeme, zindan ve diğer her türlü teşkilat bulunuyordu.
Sarayburnu Kapısı
Kale içerisinde bulunan kapı M:Ö 241-246 yılları arasında Sasani İmparatorluğu zamanında 1. Erdeşir Babekan tarafından yaptırılmıştır. Üç muazzam yekpare siyah taştan yapılan kapının kubbesi içerisinde bir kitabe ile iki arslan kabartması bulunmaktadır.
Mem-u Zin Zindanı
Mem-u Zin destanında Mem***8217;in kaldığı zindan halen sağlam olarak muhafaza edilmektedir. Taşları arasında eritilmiş kurşunun harç yapılarak döküldüğü zindanın üst kısmı kubbe şeklindedir
İki Katlı Tarihi Bina
Asur, Sasani ve Arap Hükümdarları tarafından on odalı ve kalın taş duvarlı bina 1480 li yıllarda Cizre Emir beyi Tacdin***8217;in evi olarak kullanılmıştır.
Belek Burcu
1596 yılında Cizre Beyi Şeref Bin Muhammed Bin Hanabdal tarafından kalenin kuzeybatısına bir sıra siyah bir sıra beyaz taştan ve dikdörtgen şeklinde yapılmıştır.
Hamidiye Kışlası
II. Abdülhamit devrinde Cizre***8217;yi idare eden Mustafa Paşa tarafından kalenin güneyinde yaptırılmış kışla binasıdır.
Nuh Peygamber Camii ve Türbesi
Halen ilçemizde bulunan ve İslamiyetten önce kilise olduğu söylenen caminin alt Hz. Nuh***8217;un mezarı bulunmaktadır. Bugün cami ve türbe modern görünüme kavuşmuştur
Ulu Cami
İslamiyetin kabul edilmesiyle beraber 639 yılında kiliseden camiye çevrilmiştir. Restorasyon çalışmaları devam eden Ulu cami halen cami olarak da kullanılmaya devam edilmektedir
Kırmızı Mederese ve Şeyh Ahmet El-Cezeri Türbesi
15. yüzyılda Cizre Azizan Beyi II: Şeref tarafından yaptırılmıştır. Selçuklu mimari tarzını taiyan yapı kırmızı tuğlalarla örüldüğünden ***8220;kırmızı medrese***8221; denilmiştir
Mescidin güneyinde türbesi bulunan Şeyh Ahmed El-Cezeri ise 1404-1479 yılları arasında yaşamış ünlü bir şairdir.
İsmail Ebul İz El-Cezeri Türbesi
1153-1233 yılları arasında Cizre***8217;de yaşayan ünlü mucidin türbesi Nuh Peygamber Camii avlusundadır
Abdaliye Medresesi ve Mem-u Zin
Mir Abdal camii olarak isimlendirilen mederese 1437 yılında Cizre Azizan Beyi Emir Abdullah İbn Abdullah İbn Seyfettin Bohti tarafından yaptırılmıştır.
Şair ve yazar Şeyh Ahmed Hani tarafından manzum olarak kaleme alınmış olan aşk hikayesinin kahramanları Mem-u Zin ile bu aşkın engelleyicisi olan Bekir'in türbeleri caminin güney bölümü bodrum katındadır. Mem-u Zin arasında yaşanan aşk,Cizre Azizan Beyliği döneminde 1450 / 1451 (Hicri;654) tarihlerine rastlar.
