A-Z ye Herkonu - Şehirlerin İsimleri Nerden Geliyor?..

AKSARAY

Selçuklu Sultanı İzzettin Kılıçarslan, şehirde cami, medrese, kümbetler ve büyük ve beyaz bir saray yaptırdı. Şelir ***8220;Aksaray***8221; adını işte bu beyaz saraydan aldı.

Van

Van***8217;ı Asur kraliçesi Semiramis kurdu. Bundan dolayı şehre ***8220;Şahmirankent***8221; adı verildi. Daha sonra Persler döneminde buraya Van adında bir vali geldi ve şehri bayındır hale getirdiğinden şehre onun adı verildi.

Yozgat

yozgat isminin kaynağına ilişkin değişik söylentiler vardır. yozgat sürü veya otlak kent anlamına gelir. bozok yaylası eskiden beri ******cılığın gelişmesinde önemli yer tutmuştur.
yozkent, sürüleri bol olan şehir anlamına gelmektedir. daha sonra bu ismin yozgat olarak değişikliğe uğradığı ileri sürülmektedir.
yozgat adı yabancı tarih kitaplarında "uskat, juskat, yougat, yüz-kat, yozhourt" şeklinde geçer.
bir söylentiye göre; yozgat sözcüğünün aslı "yüzü yoz" (koyun sürüsü memleketi) olduğundan "yozkent" veya rakımın yüksek oluşundan dolayı da "yüz-kat"tır.
cumhuriyet döneminde tbmm birinci dönem milletvekillerinden süleyman sırrı içöz'ün 4 kasım 1922 tarihli teklifi üzerine bozok ismi kaldırılarak 1923 senesinde itibaren ilin adı yozgat olmuştur.

Uşak

Çocuk veya genç adının halk dilinden söylenişidir. Bazı rivayetlere göre ise uşak (ayınla söylenişi) kelimesinin aşık kelimesinden geldiği söylenmiştir.

Urfa

Eski adı ***8220;Orhoe veya Orhai***8221;dir. Dah sonra Araplar tarafından ***8220;R***8221;ya çevrilmiştir. Bir diğer rivayete göre ise FORUM KURALLARINA GÖRE SİYASET YASAKTIRçeden gelmekte olup R yani güneş demektir. Şehir Babil hükümdarı Ramis-Nemrut tarafından kuruldu.

Tekirdağ

Adını, kıyı boyunca uzanan Tekirdağlarından almıştır.

Tokat

Eski adı ***8220;Komana Pontika***8221;idi. Tokat adının Pontika adının halk arasından değişmiş şeklidir.

Trabzon

***8220;Trapezus***8221; sözcüğünden gelir. Anlamı dörtköşe***8217;dir.

Tunceli

Burada bazı maden yataklarının bulunmasından dolayı şehre Tunceli adı verilmiştir. Yani tunçülkesi demektir.

Sakarya

Adını sınırları içinden geçen Sakarya nehrinden alır

Samsun

Eski adı ***8220;Amisos***8221;dur. Samsun ismi bu kelimenin halk arasından değiştirilmesidir.

Sivas

Adının nereden geldiği konusunda her hangi bir kayda rastlanmamıştır.

Siirt

Siirt adının Keldani aslından geldiği ve şehir anlamına geldiği söylenir. Diğer bir ravayete göre ise Sert kelimesinin bozulmuş şeklidir.

Rize

Kafkas kökenli bir kelime olduğu sanılmaktadır.

Ordu

Eski adı ***8220;Kotyora***8221;dır. Halk tarafından bu isim değişikliğe uğramıştır.

Niğde

İlkçağda bölgede Nagdoslular adlı bir kavim yaşadığından bu şehre isimlerini vermişler. Arap kaynakları şehre ***8220;Nekide veya Nikde***8221; demişlerdir. Halk ise şehre Niğde adını vermiştir.

Nevşehir

Onsekizinci yüzyıla kadar şehir bir köydü ve adı ***8220;Muşkara***8221; idi. Daha sonra Nevşehirli Damat İbrahim Paşa köyünü geliştirdi ve yeni şehir anlamında Nevşehir adını verdi.

Malatya

Hititler döneminde buranın adı ***8220;Meliddu***8221;dur. Halk tarafından Malatya olarak değişmiştir.

Manisa

Yunanca Magnesya***8217;dan gelmiştir. Türkler burayı alınca Manisa olarak şehrin ismini değiştirdiler.

Mardin

Mardin adı Süryanice***8217;de Marde***8217;den geldiği rivayet edilir. Romalılar ***8220;Maride***8221; Araplar ise ***8220;Mardin***8221; adını vermişlerdir. Diğer bir rivayet göre ise FORUM KURALLARINA GÖRE SİYASET YASAKTIRçedeki Mer-din yani erkek, yiğit ***8211;görmek kelimesinden geldiği söylenmiştir.

Muğla

Eski adı ***8220;Mobolla***8221;***8217;dır. Türkler buraya daha sonra Muğla demişlerdir.

Muş

Bir rivayete göre süryanice***8217;deki suyu bol anlamına glene Muşa***8217;dan diğer bir rivayete göre ise Şehrin kurucusu ***8220;Muşet***8217;den gelmiştir

Karaman

İlk ismi Laranda***8217;dır. Selçuklu ve Osmanlılarda ki ismi Larende idi. Karamanoğullarının başkenti olduğundan buraya daha sonra Karaman adı verildi.

Kahramanmaraş

Asıl adı Markasi***8217;dir. Halk dilinde Maraş olarak değişmiştir. Kurtuluş savaşında Fransızlara karşı şehirlerini kahramanca savunduklarından meclis tarafından ll Şubat 1922***8217;de kahraman ünvanı verildi.

Kars

MÖ: 130-127 yılında buraya yerleşen Karsak oymağından dolayı şehre kars adı verilmiştir. Kars kelimesinin anlamı ise deve ya da koyun yününden yapılan elbise veya şal kuşağı anlamına gelir.

Kastamonu

Şehrin eski adı ***8220;Tumana***8221;dır. Buraya daha sonra Gas-Gas isimli bir kavim yerleşti. İşte Kastamonu Gas ve Tuman***8217;ın birleşmesinden meydana gelmiştir.

Kayseri

Romalılar Mazaka adlı şehri alınca buraya Kaysarea adını verdiler. Yani İmparator şehri anlamına gelir. Daha sonra Kayseri olarak halk arasında yayıldı

Kırşehir

Kır ve Şehir kelimesinin birleşmesinden oluşmuştur.

Kocaeli

Orhan gazi döneminde bu bölgeyi feth eden Akçakoca isimli komutandan dolayı buraya Kocaeli denildi.

Konya

İsa***8217;dan önce 47-50 ve 53 yıllarında Hıristiyan azizlerinden St. Paul burayı ziyaret etti ve şehir önemli bir dinsel merkez olarak gelişti. Bu nedenle Hıristiyanlar ona, ***8220;İsa***8217;nın tasviri***8221; anlamına gelen ***8220;ikonyum***8221; adını verdiler. Abbasiler burayı alınca ***8220;Kuniye***8217;ye***8221; çevirdiler. Türkler bu ismi Konya olarak değiştirdi.

Kütahya

Frigler buraya ***8220;Katyasiyum veya Katiation***8221; adını vermişlerdir. Daha sonra yöre halkı buraya Kütahya demiştir

İstanbul

MÖ. 658 yılında Megara kralı Byzas tarafından kurulduğundan bu şehre kurucusundan dolayı Bizantion adı verilmiştir.
Roma imparatoro Marcus Avrelius döneminde imparatorun manevi babasının adıyla ***8220;Antion***8221; olarak anıldı.
Bizans İmparatoru Konstantin bu şehri yeniden kurunca buraya kendi adını verdi. Şehre ***8220;Konstantin veya Konstanpolis***8221; adı verildi. Araplar ***8220;Kostantiniye, Romalılar Konstantinopolis***8221; demişlerdir. Daha sonra bu ismin kısaltılmış şekli olan ***8220;Stin-polis***8221; deyimi kullanıldı. İşte İstanbul bu ***8220;Stin-Polis***8221; şehrinden türetildi.
Türkler burayı alınca Müslüman şehir anlamında ***8220;İslambol***8221; adını verdiler. Fakat daha sonra İstanbul olarak değiştirildi.

İzmir

Şehrin asıl adı ***8220;Smyrna***8221;dır. İzmir kelimesi smyrna***8217;nın halk arasındaki kullanış şeklidir. Homeros destanlarında bu kent ismini Kıbrıs Kralı Kinyras***8217;ın kızı Smyra***8217;dan alır ve tanrıça Artemis İzmirli***8217;dir. Kimi kaynaklara göre de, İzmir şehrini ilk kuran Hititler değil, Amazonlar***8217;dır. (Hititler de buraya Navlühun adını vermişlerdir.

Gaziantep

Şehrin eski adı Ayıntab***8217;dır. Kelime anlamı, pınarın gözü demektir. Halk bunu Antep olarak değiştirmiştir. Halk Kurtuluş savaşında Fransızlara karşı başarılı bir savaş verince 6 Şubat 1921***8217;de çıkartılan bir yasayla Gazi ünvanı verildi.

Gümüşhane

Burada daha önceleri gümüş madenleri olduğundan, bu şehre Gümüşhane denilmiştir

Edirne

Romalılar döneminde imparator Hadrianus tarafından kurulduğu için şehir ***8220;Hadrianopolis***8221; dını alır. Hadrianus***8217;un şehri anlamına gelen bu sözcük, sonradan değşimlere uğrayarak Edirne halini aldı.

Elazığ

1834 yılında Mezra denilen yerde kuruldu.1862 yılında buraya o sıradaki padişah Abdülaziz***8217;in onuruna ***8220;Mamuretülaziz***8221; adı verildi. Bu ismi uzun bulan halk onu Elaziz olarak kısalttı. 1937 yılında Elazığ***8217;a çevrildi.

Erzincan

Erzincan ovasından adını alır. Ezirgan diye halk tarafından söylenir. Buranın eski adı Eriza***8217;dır.

Erzurum

Ardı Rum kelimesinden gelir. Yani Rum toprağı demektir. Diğer bir rivayete göre de Selçuklular buraya Erzen-Rum demişlerdir. Erzen darı demektir. Şehir o zamanlar bir tahıl ambarı olarak kullanılmıştır.

Eskişehir

Eski adı Doylaion***8217;dur. 1080 yılında Türkler burayı ele geçirdi. 1175 yılında burasını Bizans geri aldı. Kılıçarslan bu şehri daha sonra geri alınca, ona ***8220;Bizim eski Şehrimiz***8221; anlamına gelen Eski Şehir adını verdi.

Diyarbakır

Bakır ülkesi anlamına gelmektedir. Bu ismin kaynağı Diyar-ı Bekir***8217;dir. Bekir***8217;in memleketi anlamına gelir. Bunun nedeni de Bekir b. Va***8217;il adlı Arap göçebe boyunun buraya yrleşmiş olmasından kaynaklanır. Diyarbakır***8217;ın eski adı Amid veya Amed***8217;dir. Gelen veya bizim anlamına gelir. Dede Korkut kitabında Amid***8217;e Hamid de denilmiştir.

Denizli

Deniz-ili kelimelerinin birleşmesinden oluşmuştur. İl eski Türkçe***8217;de ülke, memleket anlamına gelir. Yani deniz memleketi denilir.Bir diğer rivayete göre de kelimenin aslı domuz-ili'dir. Bu da bölgede domuz çokluğundan kaynaklanmaktadır.

Çanakkale

Marmara ve Ege denizlerini birleştiren Boğaz***8217;daki şehir ve kasabaların en büyüğü ve il merkezidir. Boğazın doğu kıyısında ve en dar yerinde kurulmuştur. Burada denizini şekli tıpkı bir çanağı andırır. Bugünkü ismini buradan alır.

Çankırı

İlkçağda ***8220;Gangra***8221; kalesinin eteğinde kuruldu. İsmini Gangra kalesinden alan Çankırı***8217;ya yakın zamana kadar Çangırı ve Çenğiri deniliyordu.

Çorum

Rivayete göre Çoğurum kelimesinden türetilmiştir. Bu da bölgede zamanında Rumların çoğunluğu oluşturmasından kaynaklanmaktadır.

BURSA

Eski çağlardaki Bitinya bölgesinin başkentidir. Buraya kurucusu Bitinya kralı Prusias***8217;ın adı verildi. (MÖ:ll.yüzyıl)

BURDUR

Eski adı Askaniya***8217;dır. İsmini yanında kurulmuş olduğu Burdur gölünden alır.

BOLU

Önceleri Bithynion Romalılar döneminde ise Claudiopolis adı verildi. Türkler burayı alınca Claudiopolis sözcüğünü kısaltıp sadece polis dediler. Daha sonra bu da halk dilinde değişerek Bolu oldu.

BİTLİS

Kimi tarihçilere göre, ***8220;Bageş***8221; ya da ***8220;Pagiş***8221; sözcüklerinden türemiştir. Kimilerine göre de Büyük İskender***8217;in komutanı ***8220;Lis***8221; ya da ***8220;Badlis***8221; burada bir kale kurmuş. Bitlis sözcüğü bu komutanın isminden kaynaklanıyormuş.

BİNGÖL

Buradaki bir çok göllerden dolayı bu isim kendisine verildi.

BİLECİK

Bizanslılar döneminde burada Bilekoma adlı bir kale vardı. Osman bey burayı alınca bu adı Bilecik olarak adını verdi.

BAYBURT

Eldeki kaynaklara göre kasabanın ortaçağdaki adı ***8220;Paypert***8221; ya da ***8220;Pepert***8221; idi. Bayburt adı buradan gelmektedir.

BALIKESİR

Şehrin adının eski hisar anlamına gelen Paleokastio***8217;dan türediği sanılmaktadır. Halk arasında dolaşan bir söylentiye göre de balı çok anlamına gelir. Çünkü Kesir Arapça***8217;da çok anlamına gelmektedir

AĞRI

İsmi sınırları içindeki ***8220;Ararat***8221; dağından alır. Çok eski çağlarda yeryüzü korkunç bir su baskınınına uğradı.(Nuh Tufanı) Nuh peygamber bütün canılardan bir çifti alarak bir gemiye bindirdi. Gemi Cudi (İslam kaynaklarına göre) (Hristiyan kaynaklarına göre de Ararat ***8211; Ağrı) dağına kondu. Ararat, önce aran sonra da Ağrı adını aldı.

AMASYA

Amasya şehrini tarihçi Strabon***8217;a göre Amazon karalı Amasis kurdu ve ona Amasis kenti anlamına gelen ***8220;Amasesia***8221; ismini verdi.

AYDIN

İlk olarak Argoslar tarafından kuruldu. Anadolu beylerinden Aydınoğlu Mehmet bey***8217;den aldı. Aydın, Mehmet beyin babasının ismidir.

ARTVİN

İskitler tarafından kuruldu. Artvin sözü iskitçe***8217;dir.

ANTALYA

MÖ ll.ci yüzyılda Bergama karalı Attalos ll tarafından kuruldu. Şehir önceleri ismini kurucusundan aldı ve Attaleia adıyla anıldı. Daha sonra bu isim Adalia, Antalia ve en son Antalya şekline dönüştü.

ANKARA

İslam kaynaklarında Ankara***8217;nın adı Enguru olarak geçer. Kimilerine göre Ankara sözü Farsça ***8220;Üzüm***8221; anlamına gelen Engür***8217;den, ya da Yunanca***8217;da Koruk anlamına gelen***8221;Aguirada***8217;dan türemiştir.
Bazılarına Hint-Avrupa dillerindeki ***8220;Eğmek***8221; anlamına gelen Ank ya da Sankskritçe de; ***8220;Kıvrıntı***8221;,, anlamına gelen ankaba***8217;dan veya Latince***8217;den çengel anlamına gelen uncus***8217;dan türediği ileri sürülmektedir. Frig dilinde Ank ***8220;engebeli, karışık arazi anlamına gelir.***8221; Şehrin diğer isimleri; Ankyra, Ankura, Ankuria, Angur, Engürlü, Engürüye, Angare, Angera, Ancora, Ancora ve son olarak Ankara şeklini almıştır.

ANTAKYA

MÖ 300 yıllarında Makedonya Kralı Seleukoz bu yörede Antakya***8217;yı kurdu ve şehre babasının ismi olan Antiokhia adını verdi. Zamanla büyüyen kent, başkent halini aldı.

AFYONKARAHİSAR

Afyon türkülerinde sık sık ***8220;Hisar***8221; sözcüğü geçer. ***8220;Hisarın bedenleri çevirin gidenleri***8221; Bu hisar sözcüğünün Afyon türkülerinde sık sık yinelenmesi nedensiz değildir. Eski adı Akroenos olan şehri Selçuklular uzun süren bir kuşatmadan sonra ele geçirdiler. ***8220;Hisar***8221; kuşatma anlamına gelir. Acılarla elde edilen yere ***8220;Karahisar***8221; dediler ve orada, kara taşlardan bir kale kurdular. Onaltıncı yüzyılda bölgede afyon yetiştirlmeye başlayınca, Karahisar***8217;ın başına bir de Afyon eklendi ve şehir ***8220;Afyonkarahisar***8221; adını aldı.

ADAPAZARI
Bu ilimize Adapazarlılar kasaca Ada der. Çünkü Sakarya ve Çark suyu arasında yer alan şehir, tıpkı bir adayı andırır. ***8220;Pazar sözüne gelince: Burası onyedinci yüzyılda yörenin Pazar yeriydi. İşte, Adapazarı bu iki sözcüğün ***8220;Ada***8221; ve ***8220;Pazar***8221; sözcüklerinin birleşmesinden oluştu. Adapazarı, Sakarya ilimizin merkezidir